1- اهمیت نیاز سرمایی در درختان پسته 

با فرا رسيدن فصل پاييز، رشد درختان خزان دار متوقف مي شود. برگهاي آنها مي ريزد و در برابر سرماي زمستان مقاوم مي شوند.

جزئيات مربوط به چگونگي انجام اين پديده روشن شده است ولي مطالعات اخير نشان داده است كه محرك ها و بازدارنده هاي رشد نقش مهمي را در اين پديده بازي مي كنند.
چنانچه نیاز سرمایی درختان پسته تامین نشود؛ بسیاری از فرآیند های طبیعی درخت به طور ناقص رخ خواهد داد که پرواضح است که بر میزان محصول تاثیر مستقیم خواهد داشت که در ادامه مبحث به آن خواهم پرداخت.

رای اینکه مفهوم نیاز سرمایی را خوب متوجه شویم اجازه بدهید مثالی بزنم:

همانطور که می دانید یک انسان در طول یک شبانه روز به میزان مشخصی استراحت و خواب نیاز دارد، تصور کنید فردی را که در یک شبانه روز کمتر استراحت کند و یا میزان ساعت کمتری بخوابد، به نظر شما چه اتفاقی می افتد؟

پرواضح است که صبح دیرتر از خواب بیدار می شود و فعالیت های او نیز با تاخیر خواهد بود و طبیعی است که به خیلی از کارهای خود نرسد، بدلیل اینکه زمان را از دست داده است.

.درخت هم چنین وضعیتی دارد، چنانچه میزان ساعت سرمای لازم برای خواب و استراحت را دریافت نکند، در ابتدای فصل رشد دیرتر استارت و شروع به رشد خواهد کرد که در ادامه بیشتر توضیح خواهم داد که چه مشکلاتی به وجود می آورد.

2- وضعیت محرک ها و بازدارنده ها در القای استراحت در گیاهان

در این بخش قصد دارم توضیح دهم که چگونه درخت وارد فاز رکود و خواب زمستانی می شود.

تحقيقات اخير نشان داده است كه از تنظيم كننده هاي رشد گياهي، اسيد آبسزيك (ABA) كه يك هورمون بازدارنده گياهي است با كوتاه شدن طول روز در اوايل پاييز به مقدار زيادي در برگ ها ساخته مي شود.

پس از افزايش ميزان اسيد آبسزيك ميزان محرك هاي رشدي از جمله جيبرلين در برگ ها كاهش مي يابد. به دنبال آن تنفس در گياه كاهش يافته و گياه بتدريج به خواب رفته و يا به عبارت ديگر گياه وارد مرحله ركود مي شود.

3. مولفه های تاثیر گذار بر نیاز سرمایی درختان پسته

عوامل و متغیر های زیادی بر نیاز سرمایی درختان پسته تاثیر گذار است. در ادامه یازده عامل تاثیر گذار را در پیام های جداگانه شرح خواهیم داد.

3-1 ژنتیک یا همان نوع رقم:

همانطور که ارقام مختلف نیازهای تغذیه ای متفاوتی دارند، و حتی حساسیت آنها به آفات و بیماری ها نیز متفاوت است، نیاز های سرمایی آنها نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود.

به عنوان مثال رقم اکبری بالاترین نیاز سرمایی را دارد و در نقطه مقابل رقم کله قوچی نیاز سرمایی پایینی دارد.

3-2 بافت خاک:

تحقیقات نشان داده که نیاز سرمایی درختان پسته در خاک های سنگین(رسی) بالاتر از نیاز سرمایی درختان پسته در خاک های سبک(شنی) است.

3-3 شوری آب و خاک:

شوری خاک هم بر نیاز سرمایی درختان پسته تاثیر گذار است به این ترتیب که نیاز سرمایی درختان پسته در خاک های شور بالاتر از خاک های شیرین است. اگر دقت کنید درختان پسته در خاک های شور با تاخیر نسبت به خاک های شیرین شروع به رشد می کنند که این خود موید عامل فوق است.

3-4 سن درخت:

با افزایش سن درخت نیاز سرمایی درختان پسته تغییر می کند.

با افزایش سن درختان همانطور که نیاز های تغذیه ای درختان افزایش پیدا می کند، نیاز سرمایی آن نیز افزایش پیدا می کند.

3-5 نوع جوانه:

تحقیقات نشان داده که همه جوانه هاي روي يك درخت نياز سرمايي يكساني ندارند، بلكه هر يك ممكن است رفتار جداگانه اي داشته باشند به این صورت که:

– جوانه هاي زایشی(جوانه گل)، نياز سرمايي كمتري از جوانه هاي رويشي دارند.

– جوانه هاي رويشي انتهايي نياز سرمايي كمتري از جوانه هاي جانبي دارند.

– در ميان جوانه هاي رويشي جانبي امكان دارد اختلاف قابل توجهي وجود داشته باشد و بسته به موقعيت جوانه در طول شاخه، موقعيت آن روي درخت، قدرت رشد شاخه و غيره فرق كند.

3-6 نوع شاخه:

بر طبق گزارشات علمي حرکت پروتئين هاي محلول در جوانه هاي پايين شاخه ها نسبت به جوانه هاي انتهايي بيشتر است. جوانه هاي گل (اسپورها)در مقايسه با شاخه ها نياز سرمايي بيشتري دارند و به نظر مي رسد اندامهاي مسن گياه کمتر تحت تأثير رکود مي باشند.

3-7 پايه:

پايه مي تواند بر زمان شكستن ركود جوانه گل و برگ تأثير بگذارد. ريشه با توليد و انتقال سيتوكنين، بر قسمت هوايي گياهي تأثير مي گذارد.

دانشمندان پي برده اند كه اين هورمون مهمترين عامل ارتباطي بين قسمتهاي پاييني و هوايي گياه مي باشد. همچنين مشخص شده پايه علاوه بر توليد سيتوكنين با تأثير بر ميزان و نحوه انتقال كربوهيدراتها به شاخه هاي هوايي گياه مي تواند بر ركود و شكستن آن تأثير بگذارد.
در ارتباط با پايه هاي محلي پسته ايران و تأثير آنها بر نياز سرمايي تحقيقات دقيقي انجام نشده است.
اگر چه مطالعات نشان داده كه پايه ها مي توانند بر زمان گلدهي و باز شدن گلها تأثير بگذارند وليكن اين موضوع كه هر پايه، به چه ميزان نياز سرمايي در پسته را افزايش و يا كاهش مي دهد، مشخص نشده است.

3-8 عرض جغرافيايي و ارتفاع از سطح دريا:

براي كشت هر رقم، وجود حداقل يك ارتفاع مناسب از سطح دريا ضروري است تا سرماي كافي دريافت شود. اين ارتفاع، معمولا براي ميوه هاي مناطق معتدله 1000 تا3000 متر مي باشد.
هر چه عرض جغرافيايي كمتر باشد، ارتفاع بيشتري در نظر گرفته مي شود.

در عرض جغرافيايي پايين، گياهان به طور كامل وارد ركود نمي شوند و يا اگر وارد شوند، ركود عميق نخواهد بود.

اگر چه پسته كاري در ايران از ارتفاعات 200 تا 2500 متري ديده شده است ولي عموماً كمترين ارتفاع جهت توليد اقتصادي پسته 700 متر مي باشد.

در ايران در ارتفاعات پايين تر از 700 متر و عرض هاي جغرافيايي پايين، نياز سرمايي پسته به خوبي تأمين نمي شود و عملاً كشت و كار پسته در اين مناطق محدود شده است. موارد متعددي مشاهده شده است كه باغداران بدون هيچ مطالعه اي با سرمايه زياد مبادرت به احداث باغ نموده اند درحالي كه مشكل عدم تأمين نياز سرمايي در باغ كاملا مشهود بوده است.

3-9 تغذيه:

طولاني شدن دوره رشد و طويل شدن شاخه ها باعث بيشتر شدن نياز سرمايي مي شود. شاخه هاي كوتاهتر زودتر از ركود خارج مي شوند.

در پسته مشاهدات نشان داده كه تغذيه زياد در سال كم محصول باعث مي شود كه شاخه هاي فصل جاري بيش از حد رشد نمايند كه از يك طرف باعث مي شود جوانه هاي رويشي تحريك شده و فرصتي براي متمايز شدن به جوانه هاي گل نداشته باشند و از طرف ديگر اين گونه شاخه ها ركود بيشتر دارند، چون كه جوانه رويشي در آنها از جوانه هاي گل بيشتر بوده و ديرتر از ركود بيرون مي آيند.

همچنين مشخص شده كه در سال هاي كم محصول، در نتيجه برخي محلول پاشي هاي برگي عناصر غذايي و مصرف خاكي كودها (بخصوص هر چه به انتهاي تابستان نزديك تر باشد) شاخه هاي فصل جاري، علاوه بر رشد بهاره (رشد علفي) يك رشد سريع ديگر را نيز شروع مي نمايند كه اين رشد جديد به دليل نداشتن فرصت كافي جهت چوبي شدن و رقيق بودن شيره گياهي اولاً ديرتر در مقابل سرماي زمستانه مقاوم مي شود و به سرماي زمستانه حساس مي باشد و ثانياً ركود عميق تري داشته و تأمين نياز سرمايي آن به تأخير مي افتد.

3-9 دما و طول روز:

در بعضي از گونه هاي گياهي، طول روز بلند ممکن است عامل جزئي براي تأمين نياز سرمايي باشد.

دماي کم و طول روز بلند از هم ديگر مستقل نيستند، از اين رو طول روز بلند به طور جزئي سرماي ناکافي راجبران مي کند.

در بعضي از گونه هاي گياهي 24 ساعت طول روز پيوسته مي تواند ركود را بشکند در حاليکه تاريکي مداوم باعث مي شود که ركود جوانه ها براي شکستن، نيازمند به سرما باشد.

3-11 تنش:

تحقيقات حاصل از آزمايشات محققين تأييد کرده که دوره هاي رشد کوتاه ناشي از تنش آب، منجر به تسريع ركود جوانه ها وکاهش نياز سرمايي مي گردد. بر اين اساس دوره هاي طولاني رشد در صورت سرماي ناکافي منجر به تأخير شکوفايي جوانه ها در فصل بهار مي گردد.

 

4- اثرات نامطلوب عدم تامین نیاز سرمایی بر خصوصیات فیزیولوژیکی درختان پسته

همانطور که قبلا هم عنوان کردیم، نیاز سرمایی بخشی از نیاز فیزیولوژیکی درختان پسته است که چنانچه تامین نگردد، فعالیت های طبیعی درخت پسته با مشکل مواجه می شود که مهم ترین آن می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- تاخیر در گلدهی

2- گلدهی نامنظم بین درختان ماده

3- گلدهی روی شاخه های رشد فصل جاری به صورت انتهایی و جانبی

4- تولید برگهای ساده و غیر طبیعی، کاهش تعداد برگچه و كاهش سطح برگ

5- كاهش توليد گرده

6- ريزش زياد جوانه ها

 

5- رابطه بین ارقام مختلف پسته و نیاز سرمایی درختان پسته

در بخش مولفه های تاثیر گذار بر نیاز سرمایی گفتیم که نوع رقم و ژنتیک بر میزان نیاز سرمایی تاثیر گذار است، به عنوان مثال :

– رقم اکبری: 1200 ساعت نیاز سرمایی لازم دارد.

– رقم بادامی سفید: 800 ساعت به بالا

– رقم احمد آقایی: 1000 ساعت

– اوحدی(فندقی): 800 ساعت

– رقم کله قوچی: 600 ساعت

همانطور که مشاهده می کنید، رقم اکبری بالاترین نیاز سرمایی و رقم کله قوچی کمترین نیاز سرمایی را دارد.

بدیهی است در سال هایی که زمستان های سردی نداریم و این نیاز برطرف نمی گردد، حساسیت برای رقم اکبری از همه ارقام بیشتر است، چرا که بالاترین نیاز سرمایی را دارد. هر چند با زمستان هایی که در این چند سال اخیر پشت سر گذاشته ایم، نیاز سرمایی رقم بادامی هم تامین نمی گردد.

6- رابطه بین میزان شوری و بافت خاک و نیاز سرمایی درختان پسته

الف- شوری:

تحقیقات نشان داده که ﺷﻮري ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑــﻪ واﺳــﻄﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ اي از ﻓﺮاﯾﻨــﺪﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿــﺪه، روي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴــﻢ ﮔﯿــﺎه و آﺳــﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي آن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﯾﺎ ﻧﯿﺎز ﻏﺬاﯾﯽ ﮔﯿﺎه اﺛـﺮ ﺑﮕـﺬارد.
همانطور که شوری خاک می تواند بر نیازهای تغذیه ای و فیزیولوژیکی درخت تاثیر بگذارد، نیاز سرمایی هم بی تاثیر از این عامل نیست.

در شهرستان مه ولات به دلیل کاهش سطح آب سفره های زیر زمینی، آب بیشتر مناطق شور شده و یا در حال شور شدن است.

کشاورزانی که باغات آنها در زمین های شور قرار دارد، به یاد داشته باشند که درختان پسته آنها در برابر عدم تامین نیاز سرمایی حساس تر هستند. به عبارت ساده تر نیاز سرمایی درختان پسته در مناطق شور بالاتر از نیاز سرمایی درختان در مناطق با آب و خاک شیرین است.

ب- بافت خاک:

ﺑﺎﻓﺖ ﺧـﺎك ﯾﮑـﯽ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﻬـﻢ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔـﺬار ﺑـﺮ ﺑﺴـﯿﺎري از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ، ﺗﻐﺬﯾﻪ اي و ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎك ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺎﻓـﺖ ﺧـﺎك ﺑـﺮ ﮔﯿﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ، در اراﺿﯽ ﺷﻮر از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار
است.

تحقیقات نشان داده که نیاز سرمایی درختان پسته در اراضی با بافت سنگین(رسی) بالاتر از درختان پسته در اراضی سبک(شنی) است.

شما تصور کنید باغ پسته ای باشد با رقم اکبری!!، انهم در خاکی با بافت سنگین و شور…. بدیهی است که با این میزان ساعات سرمایی ناچیزی که امسال(1396) داریم، این نیاز به هیچ عنوان برطرف نشده است.

 

7- رابطه بین پوکی و میزان محصول و نیاز سرمایی درختان پسته

پوکی یکی از مشکلات فیزیولوژیکی پسته است که در اثر عوامل ذیل بوجود می آید:

1- مشکلات گرده افشانی و لقاح

2- شرایط نامساعد محیطی

3- تنش های تغذیه ای، شوری و خشکی

این عوامل می تواند سبب اختلال در توزیع نامناسب کربوهیدرات ها و تنظیم کننده های رشد شده و میزان میوه های پوک را افزایش دهند.

ما تحقیقات نشان داده که :

عدم وجود گرده کافی و یا عدم تطابق تولید گرده توسط درختان نر و زمان پذیرش گلهای درختان ماده، مهم ترین عامل پوکی است.

وقتی درختان پسته به دلیل عدم تامین نیاز سرمایی دیرتر از موعد مقرر خود از حالت رکود و خواب زمستانی بیدار می شوند، بطبع فرآیند گرده افشانی آنها نیز با تاخیر انجام خواهد گرفت.
بایستی بدانید که برای انجام یک فرآیند گرده افشانی مناسب و ایده ال، لازم است رطوبت و دمای محیط در حد مطلوبی قرار داشته باشد.

وقتی گرده افشانی با تاخیر صورت می گیرد بنا به دلایل فوق، گرده های تولید شده مصادف با زمانی می شود که دمای هوا افزایش پیدا کرده و از رطوبت هوا نیز کاسته شده است. طبیعی است گرده افشانی خوبی صورت نگیرد که منجر به پوکی و کاهش معنی داری در میزان محصول می گردد.

البته مبحث پوکی جای بررسی بیشتر دارد که در زمان مقرر به آن خواهیم پرداخت.

 

8-روش های از بین بردن رکود و تامین نیاز سرمایی درختان پسته

به منظور توسعه کشت درختان مناطق معتدله در مناطق گرم تر و همچنین غلبه بر رکود طولانی در مناطقی که با گرمای زمستان در بعضی سال ها مواجه می گردند، اعمال و تیمارهای متفاوتی مورد بررسی قرار می گیرند که به دو گروه تقسیم می شوند:

الف- تیمارهای غیر شیمیایی

ب- تیمارهای شیمیایی

 

الف تیمارهای غیر شیمیایی:

تحقیقات نشان داده که:

– تنش آبی و عدم استفاده از کود نیتراته در آخر تابستان باعث کوتاه شدن دوره رکود درختان میوه می گردد.

– یکی دیگر از روشهای موثر، هرس و سرزنی می باشد. در این روش برای غلبه بر غالبیت انتهایی و افزایش رشد جوانه ها از هرس سرشاخه زنی می توان بهره برد.

– آبیاری بارانی در برخی درختان میوه هم سبب کاهش دوره رکود برخی درختان میوه می گردد.

 

ب- تیمارهای شیمیایی:

مواد شیمیایی شناخته شده بسیاری موجود اند که در شکستن رکود موثر هستند. شدت اثر این مواد به دو عامل بستگی دارد:

1- غلظت

2- زمان پاشیدن

هر چه غلظت بالاتر و زمان کاربرد مناسب تر انتخاب شود، اثر مواد بیشتر می باشد.

اما باید به این نکته توجه نمود که با افزایش رکودشکنی ممکن است خاصیت سمی بودن این مواد نیز افزایش یابد.

بایستی توجه داشت که:

معمولا مهم ترین عضو حساس درخت، جوانه گل می باشد که مسموم شدن آن باعث کاهش محصول خواهد شد.

 این مواد در شرایط مختلف اثرات متفاوتی را نشان می دهند.
دمای بعد تیمار(مصرف)،

وضعیت تغذیه ای درخت،

مرحله رشد و نمو جوانه

مقدار سرمای دریافت شده

بر اثر بخشی این مواد تاثیر می گذارند.

در صورتی که این مواد پس از اتمام رکود به کار روند، سبب تاخیر در رشد جوانه خواهند شد.

ناهماهنگی در رویش جوانه های رویشی و زایشی به دلیل عدم تامین نیاز سرمایی

روغن ولک و کاربرد آن در تامین نیاز سرمایی درختان پسته

مقدمه:

ولک یکی از انواع روغن های معدنی و جزء اولین گروههای است که در سال 1945 برای شکستن رکود درختان مورد استفاده قرار گرفتند.

بر طبق تحقیقات انجام شده، روغن های معدنی تحت تاثیر رقم قرار می گیرند و ارقام دارای نیاز سرمایی بالا به راحتی واکنش می دهند.

همچنین مرحله نمو جوانه نیز در تاثیر گذاری این مواد نقش دارند، چرا که جوانه ها، بخصوص جوانه گل در یک مرحله حساس بهتر واکنش نشان می دهند.

همچنین اگر محلول پاشی در زمان رکود عمیق صورت گیرد، در عمل تاثیر کمتری خواهد داشت. 
این را هم بدانیم که روغن ولک برای مبارزه با آفات سپردار(شپشک ها) و مراحل زمستانگذران برخی آفات از جمله کنه ها، پسیل ها، کرم های جوانه خوار و… نیز به کار می رود که در مبحث دیگری به آن خواهیم پرداخت.

مکانیسم عمل روغن ولک

نحوه عمل روغن ولک به این ترتیب است که با ایجاد یک لایه غیر قابل نفوذ اکسیژن روی جوانه، مانع از ورود اکسیژن به جوانه می شود.

میزان نفوذ اکسیژن به درون بافت ها بسته به ضخامت لایه روغنی و زمان از بین رفتن آن دارد که در مزرعه پس از 10 تا 14 روز است.

کمبود اکسیژن ایجاد شده توسط این لایه روغن، سبب شکسته شدن رکود در جوانه ها می گردد.

به زبان ساده تر، گیاه برای تنفس بهتر، سوخت و ساز را بالا برده تا بتواند روغن را تجزیه کند و این افزایش فعالیت باعث آغاز زودهنگام رشد جوانه ها می گردد.

هرچه غلظت روغن بالاتر و مولکول های آن سنگین تر باشد، سوخت وساز بیشتر می شود که این امر سبب موفقیت بیشتر در شکستن رکود می گردد.

اما باید به این نکته توجه داشت که:

– استفاده از روغن با غلظت بالا، علاوه بر ایجاد تنش می تواند باعث افزایش مقدار سایتوکینین، کلسیم و منیزیم در شیره خام گیاه می شود.

 

نتایج یک تحقیق در مورد استفاده از روغن ولک

نتایج تحقیقات  نشان می دهد که روغن ولک فقط برای کمک به القاء سرما و تامین نیاز سرمایی و تکامل و تکوین جوانه گل نیست؛ بلکه برای تکوین و تکامل جوانه های رویشی یا همان جوانه های برگ نیز ضروری است.
در صورت تامین عدم تامین نیاز سرمایی:
برگها بد فرم و دارای شکل های ناهنجار و غیر نرمال و به صورت دو یا سه برگچه ای خواهند بود که بر همه فرآیندهای سیگنالینگ و بیوسنتز برگ در فصل رشد بعد یقینا موثر خواهد بود.

نحوه تعیین زمان استفاده از روغن ولک

برای تعیین زمان استفاده از روغن ولک نمی توان بر اساس زمان های تقویمی عمل کرد و مثلا چون سال گذشته اواسط بهمن استفاده کرده ایم، امسال هم بایستی مشابه عمل کنیم.

برای تعیین زمان استفاده از روغن ولک ابتدا بایستی میزان سرمای تامین شده درختان پسته را محاسبه کنیم و بر اساس محاسبات دمایی انجام شده اقدام به استفاده از روغن کنیم.

برای محاسبه نیاز سرمایی مدل های مختلفی ارائه شده است:

1- مدل تعداد ساعت زیر 7 درجه سلسیوس

2- مدل تعداد ساعت بین صفر تا 7 درجه سلسیوس

3- مدل یوتا که مدل دقیق تری است چرا که هم اثرات مثبت و هم اثرات منفی دما را نشان می دهد.

 

نکته بسیار مهم در مورد روغن ولک

در مورد درختان پسته تا زمانی که 66 درصد نیاز سرمایی آن به صورت طبیعی تامین نشده باشد، مصرف روغن ولک با عدم مصرف آن هیچ تفاوتی نمی کند.
به عبارت ساده تر چنانچه رقمی از پسته نیاز سرمایی آن 1000 ساعت باشد، حداقل بایستی 66 درصد آن یعنی 660 ساعت سرما تامین شده باشد که استفاده از روغن ولک اثر داشته باشد.

حساست این موضوع به گونه ای است که اگر چند روز قبل از رسیدن به این آستانه روغن پاشی انجام شود، موفقیت حاصل نخواهد شد و محرک های داخلی درخت واکنش مناسبی نمی دهند.

لذا توصیه اکید می گردد برای تعیین زمان دقیق استفاده از روغن در هر منطقه ای بایستی بر اساس داده های هواشناسی و نظر یک کارشناس و با در نظر گرفتن جوانب مختلف باغ( رقم، بافت خاک، شوری…) اقدام کرد.

 

دوز استفاده از روغن ولک:

موضوع مهم دیگر دوز استفاده از روغن ولک است.

– آیا در ارقام مختلف پسته بایستی با دوز یکسان روغن پاشی کرد؟

– آیا میزان استفاده از روغن در باغاتی با آب و خاک شور تفاوتی با آب و خاک شیرین نمی کند؟

– آیا دوز استفاده از روغن در باغاتی با بافت سنگین(رسی) نسبت به باغاتی در بافت سبک(شنی) یکسان است؟

قطعا پاسخ سوالات فوق منفی است و بعبارتی بایستی تمام فاکتور ها و حتی وضعیت تغذیه ای درخت در سال گذشته و میزان محصول سال قبل و به طور کلی تاریخچه ای از وضعیت باغ را مد نظر قرار دهیم.

مطلب فوق به این مفهوم است که به راحتی نمی توان اظهار نظر و توصیه به روغن پاشی کرد و نیاز به یک کار کارشناسی دقیق و متکی بر تجربیات و مطالعات مکفی دارد.

علی الحال بر اساس جلسات کارشناسی و بررسی داده های هواشناسی و در نظر گرفتن تمامی شرایط دخیل، دوز استفاده از روغن در بازه زمانی ذکر شده بین 30 تا 40 در هزار می باشد.

دوز استفاده ممکن است با توجه به دمای محیط در اسفند ماه دچار تغییراتی گردد که بایستی با کارشناس خود مشورت نمایید.

9- مضرات استفاده از روغن ولک:

بهر حال همانطور که استفاده از یک روغن ولک با کیفیت و کاربرد آن در زمان و دوز مناسب آن می تواند مفید باشد، از سوی دیگر بدلیل کیفیت نامطلوب برخی روغن های موجوددر بازار، ممکن است مضراتی هم برای درختان پسته داشته باشد که عبارتند از:

1- روغن ولک بدلیل بستن روزنه ها و افزایش سوخت و ساز ترکیبات مضر مانند اسید آبسیزیک، مواد کربوهیدارت هم مصرف و به شدت کاهش می یابند و درختان در ابتدای فصل با ضعف متابولیکی روبرو خواهند شد.

2- خشکیدگی سرشاخه ها بویژه در باغاتی که از وضعیت تغذیه ای مناسبی برخوردار نیستند و یا از بیماری سرشاخه خشکی رنج میبرند.

3- افزایش جریان شیره آوندی که به صورت شیرابه های سفید رنگ از تنه در اوایل بهار خارج می گردند.

4- بدلیل شکشتن رکود و خواب زمستانی وتلاش برای زود سبز شدن درخت، خطر سرمای بهاره بیشتر گردد.

عوارض روغن پاشی  غیر اصولی در صورت عدم نیاز 

 

10- خصوصیات ظاهری روغن ولک مناسب

در مطالب گذشته بیان کردیم و تاکید کردیم همانطور که استفاده از یک روغن ولک مناسب و با در نظر گرفتن شرایط مختلف باغ(رقم، آب و بافت خاک و…) می تواند بسیار موثر باشد، از سوی دیگر استفاده از روغن های بی کیفیت می تواند خسارت و صدمات جبران ناپذیری بر پیکره درختان پسته وارد کند.

لذا پیشنهاد و توصیه اکید می کنم یا از روغن استفاده نکنید، و یا اگر قصد استفاده دارید، از روغن های با کیفیت و برندهای خوب استفاده کنید.

روغن ولک بصورت استاندارد حاوی 80 درصد پارافین، 18 درصد آب و 2 درصد امولسیفایر می باشند. روغن ولک بایستی بوی پارافین بدهد. بوی پارافین مایع تقریبا شبیه پارافین جامد است.
برخی سازندگان روغن؛ متاسفانه برای سود جویی بیشتر از گازوئیل جوشانده با اسید سولفوریک اشباع شده بعنوان پارافین استفاده می کنند که بوی گازوئیل روغن ناشی از این است.

البته نباید ساده به قضیه نگاه کنیم زیرا که برخی سازندگان از موادی بوگیر( اسانس های خاص) جهت جلوگیری از بوی گازوئیل استفاده می کنند که جای تاسف دارد، به همین خاطر است که تاکید می کنم حتما از شرکت ها و اشخاص مورد اطمینان و از برند های معتبر روغن تهیه کنید.

یک روغن ولک مناسب با پایه پارافینی پس از حل در آب کاملا شیری رنگ خواهد شد و پس از 20 دقیقه توسط بافت کورتکس و بافت پوستی درختان جذب می گردد.

توجه داشته باشید:

1- درختانی که روغن پاشی می گردند نباید تیره به نظر برسند، در عوض بجای تیرگی باید جلا داده به نظر برسند.

2- در گالن های حاوی روغن نبایستی رسوب دیده شود و بعد از بهم زدن رنگ روغن ولک مناسب نبایستی لایه زرد رنگ بر روی روغن مشاهده شود.

 

11- دوز و زمان استفاده از روغن ولک

دوز استفاده از روغن:

در مطالب فوق مفصل بحث کردیم که دوز استفاده از روغن با توجه به متغیرهای مختلف از جمله رقم، بافت خاک و همچنین شوری، دمای هوا و… متفاوت خواهد بود.

لذا با در نظر گرفتن جمیع فاکتورهای فوق و بصورت کلی برای ارقام متوسط گل مانند بادامی سفید در منطقه فیض آباد، دوز 30 لیتر در هزار و برای رقم های دیر گل مانند اکبری، دوز 40 در هزار توصیه می گردد.

عوارض مصرف دوز بیشتر از حداکثر دوز توصیه شده روغن ولک

 

زمان استفاده از روغن ولک 

زمان استفاده نیز بر اساس بررسی های مختلف بدست می آید که بر اساس نظریات کارشناسی در مدیریت جهاد کشاورزی مه ولات، کشاورزان عزیز می توانند از 25 بهمن تا 5 اسفند ماه روغن پاشی کنند.

مجددا تاکید می کنم حتما قبل از شروع روغن پاشی با یک کارشناس مجرب مشورت کنید تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.

 

12- نقش نیترات پتاسیم در تامین بخشی از نیاز سرمایی درختان پسته

تحقیقات نشان داده این ماده بدلیل داشتن دو عنصر غذایی مهم برای گیاه، نقش شکننده را نیز بازی می کند. به طوری که گزارشات نشان داده که این ماده برای شکستن رکود در جوانه گل پسته و برخی میوه ها(مانند هلو، سیب، انگور فرنگی قرمز و آلبالو) موثر است.

همچنین باعث افزایش شاخساره در پسته و سیب شده است.
این ماده به تنهایی به طور متوسط عمل می کند، اما با استفاده از روغن زود هنگام می تواند تاثیر بیشتری داشته باشد.
دوز استفاده از نیترات پتاسیم 5 در هزار گزارش شده است.

مکانیسم عمل نیترات پتاسیم

نیترات پتاسیم دارای عنصر نیتروژن است که توسط جوانه گل جذب و از این طریق باعث تحریک بعضی واکنش ها در جوانه گل می شود.